آرتیکولاسیون دندانپزشکی چیست؟

انواع کاغذ آرتیکولاسیون

کاغذهای آرتیکولاسیون در رنگ های متفاوتی بسته به کارخانه سازنده آن تولید می شوند. اما محبوب ترین و بیش ترین آن ها در دو رنگ آبی و قرمز موجودند. از این دو رنگ برای علامت گذاری در سطوح مختلف دندان استفاده می شود. پیشنهاد می شود که برای هر فک از یک رنگ مجزا استفاده شود. 

دستگاه آرتیکولاتور (Articulator)

گاهی به دلایل مختلفی ممکن است انجام عملیات آرتیکولاسیون در داخل دهان بیمار ممکن نباشد. در این زمان نیاز به وسیله ای داریم که بتواند حرکات فک انسان را شبیه سازی کند. این دستگاه آرتیکولاتور نام دارد. از این دستگاه به دلایل مختلفی مانند مشکلات فک بیمار (که نتواند فکش را به طور کامل باز کند تا آرتیکولاسیون انجام شود)، ساخت پروتزهای دندانی و ... استفاده می شود. درست است که بهترین فضا برای آرتیکولاسیون فک خود بیمار است اما به قطع می توان گفت که آرتیکولاتور یکی از پرکاربردترین دستگاه های لابراتورهای دندانسازی است. 

برای این که بتوان از طریق دستگاه آرتیکولاتور این کار را انجام داد نیاز است که ابتدا از دندان قالبگیری کنیم و کست گچی ساخته شده از آن را درون دستگاه قرار دهیم و سپس عمل آرتیکولاسیون را آغاز کنیم. 

انواع دستگاه آرتیکولاتور

آرتیکولاتورها براساس آناتومی و حرکت به سه دسته تقسیم می شوند:

•  آرتيكولاتورهای از پيش تنظيم يافته (Semi Adjustable)
• آرتيکولاتورهای قابل تنظيم (Adjustable)
• آرتیکولاتورهای غیرقابل تنظیم (Non Adjustable)

در تصویر بالا به طور خلاصه تفاوت میان این 3 دسته را متوجه شدید. در این قسمت قصد داریم تا به بررسی دقیق تر پرکاربردترین آرتیکولاتورها یعنی آرتیکولاتور از پیش تنظیم یافته بپردازیم. 
منبع: مقاله Types of Dental Articulators: Semi-Adjustable and Adjustable ​​​​وب سایت Dentalix در تاریخ 25 فوریه 2022

آرتیکولاتور از پیش تنظیم یافته یا فری پلن (Free Plan)

درجات اين آرتيكولاتورها بر اساس ميانگين به دست آمده از افراد مختلف به طور ثابت و غير قابل تغيير ساخته شده اند. 

آرتیکولاتورهای از پیش تنظیم یافته از چه بخش هایی تشکیل شده اند؟

• قسمت فوقاني: محل اتصال كست (Cast) فوقاني است.
• قسمت تحتاني: کست فك پايين به آن متصل مي شود.
• پليت طرفي: در طرف راست و چپ قسمت فوقاني آرتيكولاتور را به قسمت تحتاني متصل مي كند.
• ميله ي ثنايايي: قسمت فوقاني و تحتاني  آرتيكلاتور را با يكديگر موازي نگه مي دارد.
• ميزك ثناياي: این ميزك بين صفر تا 30 درجه قابل تنظيم است.
• ميزك اكلوزال: از اين ميزك براي انتقال كست فك بالا به  آرتيكولاتور و هم به عنوان صفحه ای جهت چيدن دندان هاي مصنوعی استفاده مي شود.
• ميله اتصال دهنده: کست های فوقانی و تحتانی را به  آرتيكولاتور وصل می كند.
• شيب كنديلی: مسير حركت كنديل را تحت زاويه 30 درجه مشخص می نمايد.

یک آرتیکولاتور باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

• باید قالب (کست گچی) را هم به صورت افقی و هم عمودی ثابت و درست نگه دارد. 
• باید با لولا و به درستی باز و بسته شود.
• قسمت ها متحرک آن باید خیلی راحت جا به جا شوند. 
• قسمت های ثابت به هیچ عنوان نباید ناخواسته تکان بخورند. 
• بهتر است توانایی تبدیل شدن به فیس بو (Face bow) را داشته باشد. 

چگونه یک آرتیکولاتور مناسب پیدا کنیم؟

برای انتخاب یک آرتیکولاتور نیازمند بررسی فاکتورهای زیادی هستیم. برخی از این فاکتورها عبارتند از:

• میزان تخصصی بودن کلینیک شما
• دانستن مزایا و محدودیت های هر آرتیکولاتور
• دانستن میانگین مدل فک و دهان بیماران

تا به این جا می دانیم که پرکاربردترین آرتیکولاتور، آرتیکولاتور قابل تنظیم است اما دلیل نمی شود که در هنگام خرید آن دقت به خرج ندهیم. 

مزایای دستگاه آرتیکولاتور

• با قراردادن کست گچی درون آن این امکان به دندانپزشک می دهد که دید بهتری به دندان ها داشته باشد، خصوصا از ناحیه لینگوآل.
• پیش از انجام هر عملی برای بیمار با استفاده از کست بر روی آرتیکولاتور دیگر نیازی به تعداد جلسات زیاد و حضور مداوم بیمار به مطب نخواهد بود. 
• با استفاده از آرتیکولاتور دیگر از شر بزاق، زبان و تکان خوردن بیمار خلاص خواهید شد. 

محدودیت های دستگاه آرتیکولاتور

• آرتیکولاتورها از جنس فلز و یا پلاستیک ساخته می شوند که نوع فلزی آن ها ممکن است خطای بیش تری در نتیجه اعمال کند.
• آرتیکولاتورها ممکن است حرکات و حالات ناحیه مندیبل (Mandible) را دقیق نشان ندهد. 
• در صورت بروز خطا در آرتیکولاسیون و ساخت قالب یا پروتزهای دندانی، آرتیکولاتور توانایی تشخیص و اصلاح آن ها را نخواهد داشت. 

منبع: مقاله What are Dental Articulators  وب سایت juniordentist

آرتیکولاسیون چگونه انجام می شود؟

حالا که با ابزار و وسایل آرتیکولاسیون آشنا شدیم نوبت به نحوه و هدف انجام می رسد. در عملیات ترمیمی دندان ها به آخرین مرحله، فینیشینگ (Finishing) گفته می شود. این مرحله بعد از پایان کار برای از بین بردن پستی ها و بلندی های اضافه دندان ها در سطوح اکلوزال (جونده) دست به دامن فرایند آرتیکولاسیون می شویم. آرتیکولاسیون دندان به دو صورت انجام می شود. داخل دهانی و خارج از دهان.

در نوع داخل دهانی با استفاده از کاغذ آرتیکولاسیون و در نوع خارج از دهانی از دستگاه آرتیکولاتور این کار را انجام می دهیم. در زمان استفاده از کاغذ آرتیکولاسیون باید حتما از بیمار بخواهید که برای نتیجه هرچه بهتر ابتدا دندان ها را بر روی کاغذ فشار دهد (دندان ها کشیده نشوند) سپس بعد از یک مکث کوتاه دو بار دیگر در همان قسمت با دندان ها ضربه بزند. 

کلام آخر

کاغذ کپی دندانپزشکی یا کاغذ آرتیکولاسیون یک وسیله تشخیصی برای شناسایی تماس های اکلوزال و توزیع فشارهای آن می باشد، بطوری که باعث نشانه گذاری مناطقی از سطح دو دندان فک بالا و پائین که باهم در تماس هستند، می گردد. از آرتیکولاسیون برای مرحله فینیشینگ ترمیم های دندانی و ساخت پروتزها استفاده می شود. که برخی از آن ها در داخل دهان و برخی دیگر نیار به ابزاری برای خارج از دهان دارند. در این مقاله با نوار آرتیکولاسیون و دستگاه آرتیکولاتور آشنا شدیم. نکته آخر این است که برای استفاده از آرتیکولاتور نیاز به قالبگیری از دندان داریم. اما این که این قالبگیری چگونه انجام می شود را می توانید در مقاله "آشنایی با دو روش قالب گیری از دندان" بخوانید. 

ممنون که با ما همراه بودید.